PROJECT
Cool and Comfort 79 – november 2018
Verse lucht voor universitair ziekenhuis St.-Luc
De inblaas in de tandheelkunde-eenheid gebeurt langs het plafond, net boven de patiënt.
De extractie is weggewerkt in de wand, op vloerniveau.
Gecombineerde pulsie-extractiegroep voor buitenopstelling CAIRplus voor de tandheelkunde ruimte
Energierecuperatiesysteem voor hygiëne-toepassingen: glycolbatterijen Ecoflow
Een blik in een luchtbehandelingskast: typisch is de RVS bodem, die driezijdig hellend is uitgevoerd
Luchtgroep CAIRfricostar met complete opgebouwde regeling.
Gecoate compressor en binnenzijden van luchtbehandelingsgroep voor zwembadtoepassingen CAIRfricostar.
In het laboratorium wordt de warme lucht afgezogen op het niveau van de analysemachines, en gekoeld weer ingeblazen via een sok aan het plafond.
Het Universitair ziekenhuis St.-Luc in Sint-Lambrechts Woluwe bij Brussel is verbonden met de faculteit geneeskunde van de UCL. Het is dus een van de vooraanstaande ziekenhuizen, niet alleen van Brussel, maar ook van het land. De cijfers liegen er niet om: er zijn ruim 480.000 consultaties en 20.000 chirurgische ingrepen per jaar. Uiteraard is een gezond binnenklimaat noodzakelijk voor de goede werking van een dergelijke instelling. Samen met HVAC-projectverantwoordelijke Didier Unger gaan we in op enkele realisaties die met materiaal van FläktGroup zijn uitgevoerd.
Constante ontwikkeling
Een universitair ziekenhuis van deze omvang is een nooit aflatende bouwwerf. De geschiedenis van dit complex gaat terug tot 1968, toen de Franstalige faculteit geneeskunde van de KULeuven verhuisde naar Sint-Lambrechts Woluwe in het kader van de splitsing van de universiteit. Bij die faculteit kwam er een universitair ziekenhuis, dat in 1976 zijn eerste patiënten ontving. Hoewel faculteit en ziekenhuis twee aparte organisaties vormen, zijn hun activiteiten nauw verstrengeld. Om bij te blijven met de nieuwste ontwikkelingen, wordt er constant bijgebouwd, gerenoveerd en omgevormd. In al die ruimtes een passende luchtkwaliteit garanderen, is een taak van Didier Unger, projectverantwoordelijke HVAC. We bekeken met hem enkele realisaties met materiaal van FläktGroup, een leverancier die hij heeft leren kennen als een betrouwbare partner.
Eisen en normen
Een eerste punt is de kwaliteit van de toestellen. Hoewel niet alles op de standaard van cleanrooms hoeft te zijn, gelden er toch hogere eisen dan in kantoren of commerciële gebouwen. Zo maakt men standaard gebruik van warmtewisselaars waarbij zowel de buizen als de vinnen in koper zijn. Verder zijn er eisen voor de interne afwerking van de luchtbehandelingskasten, zoals een geverfde binnenkant, en bodems in RVS met driezijdige helling en een afvoeropening, dat alles voor het gemak van schoonmaak. Voor specifieke toepassingen kunnen er bijkomende eisen gesteld worden.
Saint-Luc hanteert een standaardbestek met eisen dat een tiental jaar geleden werd opgesteld. “Toen was het erg vooruitstrevend,” herinnert Didier Unger zich, “ondertussen is het zo ongeveer de stand van de techniek geworden.” Het ziekenhuis heeft geen leverancier als vaste partner. De projecten werken op basis van openbare aanbestedingen, waar aannemers op kunnen inschrijven met om het even welk materiaal, zolang het aan de eisen voldoet. Dat de toestellen van FläktGroup regelmatig opduiken, is een bewijs voor de kwaliteit van deze fabrikant.
Zin en onzin van ErP
Een reeks eisen waar Didier Unger het moeilijker mee heeft, zijn die van de ErP-richtlijn. De verplichting voor een minimaal rendement en warmteterugwinning maakt de toestellen complexer en omvangrijker. In nieuwbouw is dat laatste geen probleem, maar in renovatie is het niet altijd evident om een nieuwe luchtbehandelingskast op de plaats van een bestaande te installeren in technische ruimtes uit een periode wanneer energieverbruik niet echt een prioriteit was.
In een medische omgeving is warmteterugwinning overigens alleen zinvol binnen een algemeen concept. In woningen of kantoren kan dat een besparing betekenen; in ziekenhuizen dient ventilatie echter ook om de vele interne warmtewinsten af te voeren. Operatiezalen worden bijvoorbeeld deels gekoeld door de ventilatielucht. In die gevallen moet men ervoor zorgen dat de gerecupereerde warmte elders nuttig kan worden gebruikt.
Zoals gezegd, wordt het materiaal van FläktGroup op diverse plaatsen in het ziekenhuis toegepast. We gaan kort in op enkele voorbeelden.
Zuivere lucht voor tandheelkunde (MEOPA)
FläktGroup leverde onder meer het materiaal voor de intensieve ventilatie voor een unit van tandheelkunde waar de patiënten onder verdoving behandeld worden. Omdat langdurige blootstelling aan de narcosegassen schadelijk kan zijn, moeten die zo snel mogelijk uit de unit worden afgevoerd om de risico’s voor het behandelend personeel en patiënten te beperken. Daartoe werd een systeem voor intensieve ventilatie ontworpen met inblaas in het plafond, net boven de operatiestoel en afvoer in de zijwanden op vloerniveau. Metingen hebben bewezen dat de concentraties veel lager zijn, en ook het medisch personeel is opgetogen.
Verse lucht voor operatiezalen
Recent werd ook de installatie voor een operatiezaal vernieuwd. Opvallend hier is dat er een technisch lokaal voor de luchtbehandelingskasten buiten het eigenlijke ziekenhuisgebouw werd opgetrokken, om het geluidsniveau te verminderen. Geluid is een aandachtspunt bij Saint-Luc. Zo worden er waar mogelijk geluiddempers ingebouwd, en kijkt men bij de montage naar akoestische aspecten.
Het gaat hier om toestellen met inwendige coating en RVS afvoerbak met driezijdige helling onderaan. Zo wordt stilstaand water vermeden. Bij operatiezalen van klasse ISO5 is luchtfiltering van groot belang. De luchtbehandelingskasten zijn voorzien van een F9-filter, met een H10-filter op de uitblaas van het toestel. In de operatiezaal zelf gebeurt de inblaas met een H15-filter.
Originele toepassing voor klimaatkasten
Een originele toepassing zijn klimaatkasten voor een analyselaboratorium. Dit laatste werkt volledig automatisch: de stalen worden machinaal naar de verschillende analysetoestellen gevoerd, die alle tests zonder menselijke tussenkomst uitvoeren. Beheer en evaluatie van de gegevens zijn uiteraard nog mensenwerk. De grote uitdaging hier is om de warmte van de machines af te voeren.
Hiervoor wordt gebruik gemaakt van twee klimaatkasten. De lucht wordt ter hoogte van de analysemachines afgezogen, naar de klimaatkasten gevoerd, en via uitblaassokken weer in de ruimte gebracht. Daarnaast blijft de standaardventilatie functioneren om de nodige verse lucht in de ruimte te brengen.
Zwembadventilatie
De afdeling fysische geneeskunde beschikt over een therapeutisch zwembad, waar onder meer revalidatie-oefeningen gebeuren. Dit zwembad wordt bediend door een specifieke luchtbehandelingskast. De hoofdopgave is om de relatieve vochtigheid te beheersen. De lucht in een zwembad is niet alleen erg vochtig, maar bevat ook chloor. Dat laatste maakt eventuele condens erg agressief. Om de bouwstructuur te beschermen, is een nauwgezette controle van de relatieve vochtigheid noodzakelijk. Dat gebeurt door middel van een specifieke luchtbehandelingskast met ingebouwde warmtepomp voor de ontvochtiging. Om bestand te zijn tegen de inwerking van chloor, is de binnenkant volledig gecoat met een epoxylaag die ook in de zeevaart wordt toegepast.
Dit is slechts een kleine greep uit de diverse ruimtes die met materiaal van FläktGroup zijn uitgevoerd. Het ziekenhuis weet de firma te waarderen als leverancier van kwaliteitsmateriaal voor uiteenlopende toepassingen. Deze projecten va FläktGroup Belgium werden uitgevoerd in samenwerking met verschillende studiebureaus, zoals VK Engineering, JCD Engineering, GEI, en met installatiebedrijven zoals Close, Energys, Cavam en Agess.
Door Alex Baumans
